بنام خدا

بر اساس تقسیم بندی قدیمی ، مرز قلمرو چهارلنگ و هفت لنگ در خوزستان رودخانه کارون بود از شمال مالمیر تا جایی که کارون به خلیج فارس می ریزد این تقسیم بندی کاملا رعایت می شد، همچنین رودخانه دز مرز میان بختیاری و لرکوچک را تعیین می کرد.*
*براساس قرائن سابقه این مرزبندی ازچهارصدسال هم تجاوز می کند، در مواردی برخی طوایف بنابر توافقات میان خود از کارون عبور و در قلمرو دیگری توطن می کردند، اما مشخص نیست که چگونه دورکی ها در شادگان امروزی (دورک  - دورق) که جزو قلمرو چهارلنگ بوده به هفت لنگ پیوسته اند، یا نواحی خرمشهر که مسکن بختیاری بود در دوره ای به لرهای فیلی واگذار شده است، بنحویکه آنهاتوانسته اند قلعه فیلیه را در آنجا بناکنند. به هر روی آنچه مسلم است از دوره ی صفویه تا اواخر حکومت زندیه این تقسیم بندی به قوت خودباقی بود، و برخی قبایل بختیاری تا جلگه بین النهرین،بصره و کربلا نیز در آمد و شد بوده اند. برای نمونه در دوره ای علیمردانخان اول فاتح بغداد و اسدخان بهداروندفاتح بصره می شوند.* 
 *این تقسیم بندی ها با سقوط حکومت زندیه دچار اختلال می شود، زیرا در خلاء قدرت فائقه ، بختیاریها بر سر وفاداری به زند یا هواداری از قاجار دچار دودستگی می شوند، همزمان بالشکرکشی منوچهرخان معتمد وقلع وقمع محمدتقی خان چهارلنگ وجدال درونی هفت لنگها ، بختیاری در خوزستان بشدت تضعیف می شوند و قلمرو آنها درجنوب خوزستان از تیول ایلخانان بزرگ خارج و به بزرگان طوایف وانهاده می شود. شدت عمل جانشینان محمدتقی خان موجب می شود که نواحی حاشیه رود کوپال وقیضانیه از طایفه مکوندی خالی شود، طایفه عیسوند و ابدالوند،دشت آهو و ابدال خان را رهاکنند و جنگهای درونی هفت لنگ، موجب شد بهداروندها، هویزه، دشت میشان و هور العظیم را به قبایل عرب وانهند.قاجارها از میان همه طوایف بختیاری خاندان "آحیدر" از اولاد غالب دورکی را به ریاست بختیاری گماردند.*
*روی کارآمدن این خوانین که اصالتا از منطقه "چغاخور"در سردسیر بختیاری بودند، آنها را نسبت به قلمرو جنوبی خود بی توجه کرد، زیرا اینبار خاندانی در بختیاری به قدرت رسیده بودند که برخلاف حاکمان قبلی که مناطق گرمسیری را طرف توجه داشتند، بیشتر تمرکزشان بر منازعات بختیاری و قشقایی و حاکم فارس بود، هرچند تاپایان روزگار حسینقلیخان هنوز هم مالیات کل خوزستان توسط بختیاری ها استحصال می شد ، اما رفته رفته مناطق دشت آهو، هویزه، هورالعظیم، شادگان، اهواز،ابدال خان، قیظانیه، شعیبیه، و رغیوه از حوزه آنها خارج شد و عشایر عرب در آنها سکونت گرفتند.* 
 *یکی از عمده دلایل این امر نیز، به هم خوردن ساختار سنتی ونیمه متمرکز قبیله ای بختیاری در دوره حسینقلی خان و درنتیجه نافرمانی طوایف پیرامونی بختیاری از حاکمان جدید و یا هواداری از خاندانهای قدیمی تر بود، برای نمونه قنواتیها پس از محمدتقی خان چهارلنگ تابع هیچ خان بختیاری نشدند یا طایفه لر بهمئی که در اتحاد با محمدتقی خان بود ، پس از مرگ ایلخان چهارلنگ هرگز به حاکمان جدید کرنش نکرد.  حسینقلیخان با تمرکز شدید بر محدوده قلمرو خود، نظمی آهنین ایجاد کرد، اما از طرفی ، نظم حسینقلی خانی دافعه ای را برای برخی طوایف ایجاد کرد، که اگر امکان جداسری بدست می آوردند، ترجیح شان بر حفظ استقلال وحتا تابعیت به دیگر حاکمان بود .*
*تاثیر این جداسری ها در درازمدت موجب کاهش قدرت بختیاری در جنوب بود.*
*در دوره قاجار قلمروبختیاری درجنوب خوزستان به اعراب خوش نشین وانهاده شد. زیرا اخذ مالیات از اعراب برای حسینقلیخان راحتتر از اخذ مالیات از طوایف متمرد لر بود.طوایف متمرد، اگرچه بلحاظ مالکیت زمین ، مالک بودند امابلحاظ حاکمیتی چون اعلام تبعیتی از حسینقلی خان نداشتند، لاجرم یا یاغی شناخته شده یا به قراردادهای حسن همجواری، با اعراب روی آوردند.*
*درچنین شرایطی روستای اهواز که درمیانه ده ها روستای لرنشین درشمال وجنوب خود قرارداشت درحال تبدیل شدن به مرکز ثقل تجاری بود.*
*مورخان گزارش داده اند که در حدود 150سال پیش در روستای اهواز تنها حدود60خانوار که عرب زبان سکونت داشته اند، در گزارشات سالهای بعد منبع دیگری تعداد خانوارهای اهواز را  150خانوار ذکر کرده که نشان از افزایش چشمگیر دارد ،بی گمان آنچه که مورخین درخصوص مردم شهر اهواز ذکر کرده اند، منظور مردم اهواز قدیم(محله عامری کنونی بوده است) اما در گستره فعلی شهر اهواز اقوام مختلف ساکن بوده اند که باگسترش شهر در دل آن قرار گرفتند. روستاهای اطراف اهواز از اقوام لر تبار و عرب زبان وقومیتهای مختلف بودند، عشایر بختیاری در فصل های پاییز زمستان در محل کنونی و کناره های شرق  وغرب کارون سکونت می کردند و دامهای خود را با آب رودخانه سیراب واز مراتع شمال وشرق اهواز بهره مند می شدند.* 
*طوایف دیگری همچون بهداروند، بابادی وچهارلنگ، قنواتی وکردونی سکونت*

*دایمی در این شهر داشته و بعضا زراعت می کردند. تیره ای از بابادی عکاشه در منطقه امانیه کنونی و جنب ساختمان فعلی استانداری خوزستان و منازل ارتش سکونت داشتند ، طایفه منجزی (تیره روا) وطایفه مش مرداسی وخانوارهایی ازتیره های مختلف از ایل بهداروند در کناره های کارون منطقه ای که هم اکنون پارک شهروند تا ملی راه خوانده می شود و همچنین در جنوب اهواز محل کنونی کوی دولتی ، سکونت داشتند، طایفه چهارلنگ محمودصالح در کناره های شرقی کارون محل پل فولاد سکونت داشته و صیفی کاری و باغات مختلف داشتند،طایفه دشت بزرگ در جنگیه، ابودبس، و شکاره کنونی و کوت عبدالله سکونت داشت، طایفه کردونی و قنواتی از ساکنان کهن اهواز بوده اند.طایفه کتکی از چهارلنگ در محل کنونی اراضی ارتش در ورودی جاده اهواز -اندیمشک تا تپه ماهورها وناهمواریهای فولی آباد اطراق می کردند، بخشی از مسیر چراگاههای طایفه کتکی ها تا منطقه کریت کمپ ادامه داشت که پس از استقرار ارتش ارتفاعات محل کنونی پادگان ارتش و پادگان شهید درویش که وارگه های عشایری قدیمی در آنها بوده و قبرستان کتکی ها هم اکنون در حوزه ی پادگان ارتش واقع شده موجودمی باشد.*
 *در امتداد طایفه چهارلنگ کتکی، طایفه جانکی چهارلنگ نیز در بلندی های ممبع آب - حصیرآباد سکونت می کردند قبرستانی قدیمی در آن محل داشتند،(هرچند طبق اسناد ارتفاعات ممبع آب وحصیرآباد جزو املاک امیرمفخم و برادر غلامحسین خان سردارمحتشم بود)*
 *عده ای از چهارلنگ جانکی در کناره های کارون حوالی زرگان سکونت داشت، طایفه کردونی در روستای مظفریه در جنوب شرق اهواز و کوت سیدصالح سکونت داشت(هنوز سکونت دارند) طایفه دشت بزرگ در منطقه گندمکار (واقع در کوت عبدالله) و روستای "ام تمیر" در ده کیلومتری جنوب اهواز سکونت داشت، تیره ابلحسنی طایفه منجزی در روستای چنیبه در کنار کارون واقع در جنوب غرب اهواز سکونت داشت(هنوز عده ای از این طایفه در همین مکان سکونت دارند) صدها خانوار از طایفه قنواتی - اژدری، خانزاده، در کوت عبدالله سکونت داشتند ، خانوارهایی از تیره لر "عبده وند"در اهواز به حمل و تجارت چوب از بیشه های شمال شوشتر مبادرت داشته که در مرکز شهر چندین باب خانه و مغازه داشتند(این تیره جزو لرکوچک بوده و در حوالی ایلام -شوش-مهدی آباد شوشتر سکونت دارند، همچنین جماعتی از گله داران قشقایی (تیره لرکی که ساکنان  روستای "گبری" در ویس و اهواز بوده وصاحب قلعه ای در کنار رودخانه بودند، همچنین طایفه ای از کردها( که نزد اعراب به آلبوکرد شناخته می شوند) وجمعیتهای زردشتیان، یهودیان، صابئین مندایی، آشوریان و ارامنه از دیرباز در گستره کنونی اهواز سکونت داشتند، که بعدها باگسترش اهواز این روستاها و مناطق عشایری همگی در دل شهر جاگرفتند، گسترش شهر اهواز در ایام پاییز این جمعیت چند برابر افزایش پیدا می کرد .*
 *با راه اندازی شرکت لینچ در دوره قاجار و تاپیش از آن گستره کنونی شهر اهواز محل سکونت طوایف لرزبان ،آشوریان، زردشتیان، منداییان،ارامنه و اقلیتی عرب بود، هنوز هم بسیاری از این جمعیتهای بومی در مناطق مذکور ساکن هستند .*
*سندی وجود دارد که در بحبوحه حوادث مشروطه خانوارهایی از بابادی عکاشه که( بعدها به نام آذری تغییر فامیلی دادند)، در حدفاصل خیابان 24متری تا محل پل سیاه سکونت و اراضی کشاورزی داشتند، با همسایگان جنوبی خود که از اهالی مهاجر تنگستان بوشهر بودند دچار اختلافاتی می شوند و به غلامحسین خان سردار محتشم مراجعه می کنند، قدیمی ترین ریشه اختلافات ملکی و قومی در اهواز نیز به همین سالهای مشروطه بازگردد ، زمانی که غلامحسین خان سردار محتشم بختیاری در حال تدارک سپاه* *خوزستان برای اعزام به چغاخور و فتح اصفهان و تهران بود، از خالی کردن منطقه از مردان بختیاری حوالی اهواز بیمناک می شود، لذا با شیخ خزعل حاکم خرمشهر و زعیم اعراب قراردادی تحت عنوان "قرارداد اهواز" منعقد می کند تا از پشت جبهه خود مطمئن باشد.*
 *معین التجار بوشهری که مقیم اهواز بود به نمایندگی از شیخ خزعل و غلامحسین خان سردار محتشم به نمایندگی از بختیاری این قرارداد را امضاء می کنند.*
*فرزندان غلامحسین خان (حمیدخان بختیاربختیاریها و ابدال خان بختیار بختیاریها) بعدها شرکت خانه سازی بر روی املاک خود در اهواز براه انداختند ومحلات زیتون کارمندی ، کیانپارس و زیتون کارگری را ساختند و در دوره های بعد به نمایندگی مجلس از اهواز انتخاب شدند، محل زندگی طوایف لرزبان اهواز*
*روستاهای چنیبه، کوت عبدالله، مظفریه ، ام تمیر، شکاره،جنگیه، ابو دبس، فولی آباد ،گندم کار،طوایف کردونی / قنواتی/ اژدری/ منجزی/چهارلنگ محمودصالح /چهارلنگ جانکی/ بابادی / بهداروند / مش مرداسی/مقام رگی/موگهی/دشت بزرگ مهمترین طوایف لرزبان بومی اهواز بوده اند.*